Ο Αμερικανικός Στρατός στα μέσα της δεκαετίας του ’90 είχε ξεκινήσει πρόγραμμα για την ανάπτυξη συστήματος SHORADS για τις μηχανοκίνητες δυνάμεις του. Αρχικά είχε δοθεί συμβόλαιο στην Boeing προκειμένου να αναπτύξει το σύστημα Linebacker, που δεν ήταν τίποτε άλλο πέρα από ένα M2 Bradley με το αντιαεροπορικό σύστημα Avenger.
Αν και κατασκευάστηκαν κάποια πρωτότυπα, τα οποία υποβλήθηκαν σε δοκιμές το 1997, με αποτέλεσμα ο Αμερικανικός Στρατός να παραγγείλει 99 μονάδες, εντούτοις οι επιχειρήσεις κατά της τρομοκρατίας έστρεψαν αλλού τις προτεραιότητες και τα κονδύλια. Έτσι, η Boeing έλαβε ένα ακόμα συμβόλαιο to 2002 προκειμένου να αφαιρέσει τα Avenger από τα Bradley. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 2006.
Από τότε η φύση των επιχειρήσεων άλλαξε. Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας δεν ήταν η μόνη περίπτωση σύγκρουσης που θα έπρεπε να αντιμετωπίσει ο Αμερικανικός Στρατός. Η εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία και η αύξηση της κινεζικής ισχύος έβαλαν στη συνάρτηση της δομής δυνάμεων τη μεταβλητή (περίπτωση) των συγκρούσεων με ισοδύναμους-συμβατικούς αντιπάλους.
Η ανάγκη για δυνάμεις και συστήματα τα οποία θα μπορούν να επιχειρήσουν σε περιβάλλον συμβατικών συγκρούσεων. Ένας από τους τομείς στους οποίους επανέρχεται ο Αμερικανικός Στρατός είναι αυτός των αντιαεροπορικών συστημάτων μικρού βεληνεκούς.
Η ευρεία χρήση μη επανδρωμένων αεροχημάτων, διαφόρων μεγεθών, και οι δυνατότητες αεροκίνησης των αντιπάλων, θέτουν σοβαρές απειλές για τις αμερικανικές τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες δυνάμεις.
Ο Αμερικανικός Στρατός έχει ξεκινήσει επείγον πρόγραμμα προμήθειας συστημάτων V/SHORADS. Όλες οι εταιρείες, Orbital ATK, BAE Systems, GDLS-Boeing, ανταποκρίθηκαν στο αίτημα, παρουσιάζοντας άμεσα εύκολες και αξιόπιστες λύσεις, καθώς όλες βασίζονται σε υπάρχοντα συστήματα.
Στο πλαίσιο της έκθεσης της AUSA 2017 (Association of the United States Army), όλες παρουσίασαν τις πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις τους.
Τροχοφόρο τεθωρακισμένο όχημα GDLS Stryker με το αντιαεροπορικό σύστημα Boeing Avenger 3 (Φωτ.: GDLS)
Η General Dynamics Land Systems σε συνεργασία με την Boeing παρουσιάζει το τροχοφόρο ΤΟΜΑ M1126 Stryker με νέα έκδοση του εκτοξευτή Avenger 3, το οποίο ονομάζεται Stryker MSL (Manoeuvre Stryker Launcher). Εκτός από το ότι το όχημα υπηρετεί στις ταξιαρχίες Stryker (Stryker Combat Brigade Teams), ο εκτοξευτής Avenger 3 δύναται να βάλλει όλα τα γνωστά όπλα που βρίσκονται σε χρήση στο αμερικανικό οπλοστάσιο.
Δηλαδή, μπορεί να εκτοξεύσει πυραύλους Stinger, Hellfire και ΑΙΜ-9 Sidewinder, ενώ διαθέτει και πυροβόλο των 30 χλστ. αντίστοιχο με αυτό που χρησιμοποιεί το επιθετικό ελικόπτερο Apache. Επιπλέον, θα μπορεί να καταρρίπτει/αποτρέπει ΜΕΑ με την χρήση άλλων συστημάτων, καθώς η κατάρριψή τους με Stinger κάθε άλλο παρά συμφέρει οικονομικά.
Η General Dynamics Land Systems παρουσιάζει μία ακόμα έκδοση του Stryker, την επονομαζόμενη Dragoon. Η έκδοση είχε αναπτυχθεί από το 2011 και δοκιμάστηκε στο Φορτ Μπένινγκ το 2014. Στόχος είναι να δώσει στις Ταξιαρχίες Stryker τη δυνατότητα εκτέλεσης βολών ευθυτενούς τροχιάς μέσω του πυροβόλου 30 χλστ. σε πύργο MCT της Kongsberg.
Δεδομένου ότι οι Ταξιαρχίες Stryker είναι ελαφρύτερες, σε σχέση με τις τεθωρακισμένες/μηχανοκίνητες, είναι από τις πρώτες που επεμβαίνουν σε μια περιοχή κρίσης. Στη βάση αυτή ήταν από τις πρώτες που αναπτύχθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη μετά τη ρωσική εισβολή στην Κριμαία.
Ωστόσο, τα οχήματα δε διέθεταν ισχύ πυρός, με αποτέλεσμα ο στρατός να ψάχνει λύσεις. Έτσι αποφασίστηκε να προχωρήσει άμεσα στην προμήθεια των πύργων της Kongsberg με πυροβόλο 30 χλστ.
Το πυροβόλο θα είναι διπλής τροφοδοσίας. Δηλαδή, θα μπορεί να τροφοδοτείται με δύο διαφορετικά πυρομαχικά. Κατά πάσα πιθανότητα με διατρητικά και προγραμματισμού για έκρηξη σε προκαθορισμένο σημείο. Αυτό προσφέρει τη δυνατότητα καταστροφής ιπτάμενων στόχων, ιδιαίτερα ΜΕΑ ή στρατιωτών υπό κάλυψη πίσω από εμπόδια. Μελλοντικά υπάρχει το ενδεχόμενο τοποθέτησης πυροβόλων λέιζερ, ιδανικά για την καταστροφή ΜΕΑ.
Τα συγκεκριμένα Stryker θα είναι σκάφη με επίπεδη κοιλιά και όχι σε σχήμα V για μείωση των αποτελεσμάτων των εκρήξεων ναρκών, θα φέρουν αναβαθμισμένη ανάρτηση και φαρδύτερα ελαστικά.
Τα πρώτα Stryker Dragoon και Stryker MSL, από τα 83 συνολικά της πρώτης φάσης, θα φτάσουν στην Ανατολική Ευρώπη μέσα στους επόμενου δύο μήνες, αφού ο πρώτος σχηματισμός που θα παραλάβει θα είναι το 2ο Σύνταγμα Ιππικού του Αμερικανικού Στρατού, που εδρεύει στην Γερμανία. Η ολοκλήρωση των παραδόσεων θα γίνει εντός του 2018.
Αν όλα πάνε καλά σε επίπεδο επιχειρησιακής χρήσης, τότε θα τεθούν νέες παραγγελίες και νέοι πύργοι, οι οποίοι θα μπορούν να βάλλουν και αντιαρματικούς πυραύλους, όπως είναι ο Javelin και ο TOW.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η διαδικασία προμήθειας. Από την ημέρα που κατανεμήθηκαν τα κονδύλια για το πρόγραμμα, μέχρι την ημέρα παραλαβής του πρώτου οχήματος, μεσολάβησε χρονικό διάστημα 15 μηνών. Χαρακτηριστικά να αναφερθεί ότι η κατασκευή του κάθε πυροβόλου διαρκεί περίπου 16 μήνες. Έτσι, μέσα σε δύο χρόνια ολοκληρώθηκαν όλες οι απαιτούμενες μηχανολογικές διαδικασίες (σχεδίαση, κατασκευή, δοκιμές).
Είναι χρονικό διάστημα «ρεκόρ». Αυτό οφείλεται στο ότι χρησιμοποιήθηκαν τεχνολογίες και διαδικασίες που είχαν περάσει στο στάδιο της ωρίμανσης. Για παράδειγμα, χρησιμοποιήθηκαν οι βαρύτερες αναρτήσεις των Stryker V-hull, όπως και τα δεδομένα που συνέλεγαν οι αρμόδιες υπηρεσίες παρακολούθησης τεχνολογικών εξελίξεων και προγραμμάτων. Έχοντας σχεδιάσει σενάρια, είχαν έτοιμο υλικό προς αξιοποίηση.
Stryker Dragoon με πύργο της Kongsberg με πυροβόλο των 30 χλστ. (Φωτ.: Αμερικανικός Στρατός)
Η δεύτερη πρόταση που παρουσιάστηκε στην AUSA 2017 είναι η ουσιαστική επαναφορά του Linebacker, του Bradley M2A3 με αντιαεροπορικό σύστημα νέας γενιάς.
Το Linebacker 2 MSHORAD Bradley (Manoeuvre Shor-Range Air-Defence Vehicle) είναι σύστημα επίδειξης τεχνολογίας. Είναι σχεδιασμένο για να λειτουργεί στο πλαίσιο ενός δικτυοκεντρικού συστήματος αεράμυνας ή εφόσον χρειαστεί, σε ανεξάρτητη βάση.
Για το λόγο αυτό είναι εξοπλισμένο με ραντάρ έρευνας, με ραντάρ ελέγχου πυρός, ένα σύστημα παρεμβολών για εξουδετέρωση μικρών ΜΕΑ, ένα πυροβόλο 30 χλστ. με πυρομαχικά προσέγγισης, εκτοξευτή Stinger, αλλά θα μπορεί να φέρει και εκτοξευτή που θα βάλλει άλλα πυραυλικά συστήματα του στρατού, όπως οι Hellfire.
To BAE Systems Linebacker 3 στην AUSA 2017 (Φωτ: Warfare Technology)
Το σύστημα που η Orbital ATK παρουσίασε στις σχετικές δοκιμές του Αμερικανικού Στρατού είναι το Tactical Robotic Exterminator, επί οχήματος Stryker. Σε αυτό περιλαμβάνονται ένα σύστημα εντοπισμού και αναγνώρισης ΜΕΑ, το Liteye, το ραντάρ έρευνας Blighter A400, η κάμερα εγκλωβισμού Hawkeye DS, κατευθυνόμενη κεραία ραδιοσυχνοτήτων (παρεμβολές στα ΜΕΑ) και το πυροβόλο ΧΜ914 Chain Gun των 30 χλστ.
Τέλος, συμμετοχή στις δοκιμές είχε και η Νότια Κορέα με το αντιαεροπορικό σύστημα Flying Tiger, σχεδίασης των Doosan DST και Samsung Techwin. Μπορεί να εμπλέξει στόχους σε αποστάσεις έως 3.000 μέτρα, με την χρήση δύο πυροβόλων των 30 χλστ. Φέρει ραντάρ επιτήρησης X-band Doppler με δυνατότητα εντοπισμού στόχων στα 17 χλμ., σε συνδυασμό με IFF και ηλεκτροπτικό σύστημα εγκλωβισμού με δυνατότητες από 100 έως 7.000 μέτρα. Σίγουρα το σύστημα θα μπορεί να συνδυάσει και κάποιο σύστημα παρεμβολών για ΜΕΑ.
Το SHORAD Flying Tiger του Νοτιοκορεατικού Στρατού (Φωτ.: Doosan)
Παρατηρήσεις
Βλέπουμε ότι σε βιομηχανικό επίπεδο, όλοι οι κατασκευαστές βασίζονται στα ήδη υπάρχοντα συστήματα και το πως αυτά μπορούν να συνδυαστούν για να προσφέρουν ολοκληρωμένες λύσεις.
Έχουμε τονίσει πάρα πολλές φορές ότι η ελληνική πολιτική ηγεσία και η αγορά δεν μπόρεσαν να βρουν κοινό πεδίο συνεργασίας, ώστε να προσφέρουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα στην αγορά, την εγχώρια και την ξένη.
Η προσπάθεια του ΤΟΜΑ Κένταυρος εγκαταλείφθηκε εδώ και πολλά χρόνια, με αποτέλεσμα η χώρα να μη διαθέτει μια «δική της» πλατφόρμα. Ωστόσο, διαθέτει ποικιλία σε πυροβόλα Α-30, Rheinmetall Rh-202 και ZU-23, με ορισμένα από τα τελευταία να έχουν τοποθετηθεί επάνω σε οχήματα ΒΜΡ-1. Μέσα στην πολυετή έλλειψη «κινητικότητας» από την πλευρά του ΥΠΕΘΑ, ο Ελληνικός Στρατός προσπαθεί να δώσει λύση με ιδία μέσα.
Ωστόσο, η πατέντα των ZU-23 επί ΒΜΡ-1 θυμίζει πατέντες Ταλιμπάν και αντικαθεστωτικών στην Συρία και στην Λιβύη. Ένας σοβαρός κρατικός μηχανισμός θα προσπαθούσε να αναπτύξει ένα προϊόν στο οποίο και κατ’ ελάχιστο, ο χειριστής θα καθόταν στο εσωτερικό του τεθωρακισμένου οχήματος, θα διέθετε ηλεκτροπτικό σύστημα παρακολούθησης κι εγκλωβισμού στόχου και κάποιο σύστημα C2 για να μπορεί να προσφέρει άμυνα σε ευρύτερο τοπικό επίπεδο.
Αν υπήρχε όραμα, το ΥΠΕΘΑ θα έπρεπε να αναπτύξει ένα προϊόν (πακέτο αναβάθμισης στην περίπτωσή μας), το οποίο θα προσφέρει σύγχρονες προδιαγραφές και δυνατότητα ολοκλήρωσης σε διαφορετικές πλατφόρμες, ιδιαίτερα για τον ΕΣ που έχει σοβαρό κενό σε σύγχρονα συστήματα ευθείας βολής (με εξαίρεση τα ανεπαρκή 50άρια πολυβόλα).
Ως ιδέα και μόνο, τα ΕΑΣ θα μπορούσαν να προσφέρουν τις κάννες του Α-30 (ή τις αντίστοιχες των Rh-202 και ZU-23) ή τους εκτοξευτές των ASRAD-Hellas σε πύργο που θα συνδυάζει τα ηλεκτροπτικά συστήματα που κατασκευάζουν δύο από τις ελληνικές ιδιωτικές βιομηχανίες, με σύστημα ελέγχου πυρός ελληνικών εταιρειών κατασκευής συστημάτων τηλεπικοινωνιών και λογισμικού C2. Κι όλα αυτά, εφόσον δεν υπήρχε η εμπλοκή των κρατικών βιομηχανιών, θα μπορούσαν να γίνουν σε συνεργασία με τα εργοστάσια του ΕΣ, με συμφωνία που θα έδινε ποσοστό συμμετοχής (στην παραγωγή και στα έσοδα) στο κράτος.
Στο σύνολό του θα πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο προϊόν που θα έπρεπε να πουλάνε στο εξωτερικό, έχοντας την αποδοχή του ΕΣ. Γιατί ανάγκες στη εγχώρια και διεθνώς υπάρχουν. Το ερώτημα είναι κατά πόσο υπάρχουν ικανά στελέχη και τμήματα σε όλες τις αμυντικές εταιρείες να εκτελέσουν έρευνα αγοράς.
Όσο για τα χρήματα, εφόσον μπορούμε να δώσουμε (και καλώς δίνουμε) 1,1 δισ. και 500 εκ. Ευρώ για τα F-16 και τα Ρ-3 Orion, σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία, δεν θέλουμε να φανταστούμε τι θα μπορούσαμε να είχαμε δώσει τα προηγούμενα χρόνια της κρίσης αν τα ελληνικά κόμματα είχαν προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις ταχύτερα, μετριάζοντας τον αντίκτυπο των μέτρων, χωρίς να σκέφτονται την επιβίωσή τους.
Αυτοσχέδιο αντιαεροπορικό σύστημα των Λίβυων αντικαθεστωτικών με πυροβόλο ZU-23 επί οχήματος 4×4, παρόμοιο με αυτό που κατασκεύασε το ΥΠΕΘΑ και ο ΕΣ των απείρως μεγαλύτερων οικονομικών, βιομηχανικών και τεχνολογικών δυνατοτήτων.
CUBE Defense Analysis 