Ανάλυση: Επιβράδυνση της Τουρκικής Οικονομίας. Ποιές είναι οι προβλέψεις;

Του Μιχάλη Ξεκαρδάκη
MSc Banking and Finance in Emerging Economies

H μηχανή της τουρκικής Οικονομίας φαίνεται πως ρίχνει στροφές, μετά τα νέα στοιχεία που έδωσε τη Δευτέρα στη δημοσιότητα το τουρκικό Υπουργείο Οικονομικών. Για το 2012 η οικονομία της χώρας έτρεξε με ρυθμούς ανάπτυξης 2,2%, ένα ποσοστό κατα πολύ μικρότερο σε σχέση με το 8,8% και 9,2% των δύο προηγούμενων οικονομικών περιόδων (2010 και 2011), ποσοστά που ανταγωνίζονταν επάξια αυτά της Κίνας (διάγραμμα). Πιο συγκεκριμένα, το ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε κατα 1,4%, χαμηλότερο σε σχέση με το 2,7% των προβλέψεων, ένα ποσοστό που η χώρα είχε δεί ξανά το 2009 μετά την ελεύθερη πτώση της οικονομίας που ακολούθησε την κατάρρευση της Lehman Brothers.

Η απότομη αυτή αλλαγή οφείλεται εν πολλοίς στη σφιχτή νομισματική πολιτική που ακολουθεί ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας κ.Erdem Basci. Η ξέφρενη ανάπτυξη των δύο προηγούμενων ετών δημιούργησε φόβους υπερθέρμανσης της οικονομίας, οι οποίοι υπήρξαν βάσιμοι. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο μέρος της ανάπτυξης αυτής στηρίχθηκε σε βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις κεφαλαίων ($40 δισ. το 2012), τα οποία μπορούσαν να αποσυρθούν άμεσα σε περίπτωση κρίσης, και όχι τόσο σε άμεσες ξένες επενδύσεις ($8 δισ.) ή πιο μακροπρόθεσμα σχέδια. Επιπλέον, η ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης των προηγούμενων ετών ορθώς θεωρήθηκε ότι στηριζόταν όλο και περισσότερο στο δανεισμό, κάτι που φάνηκε και στην επιδείνωση του ελλείματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αλλά και στην πιστωτική επέκταση (25% στα τέλη Μαρτίου σε σχεση με 16,5% στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς,σύμφωνα με στοιχεία της ΚΤτΤ).
Τη μετατόπιση της ανάπτυξης απο την εγχώρια ζήτηση στις εξαγωγές φανερώνουν οι αριθμοί. Η συνεισφορά των εξαγωγών στο ΑΕΠ αυξήθηκε σημαντικά κατα 4,1% σε σχέση με τη μείωση κατα 1,1% που παρουσιάστηκε πέρυσι.Ακόμη, η ερμηνεία των αριθμών φανερώνει μια αντίθεση.Απο τη μια μεριά, παρουσιάστηκε μια μείωση των εξαγωγών προς την Ευρώπη της τάξης του 5%, σε σχέση με το 2011, συνεχίζοντας την πτωτική τους πορεία απο το 2008 λόγω κρίσης. Από την άλλη μεριά, καταγράφεται μια αύξηση των εξαγωγών προς το Ιράκ και προς τη Βόρεια Αφρική (41%) μετά την Αραβική Άνοιξη. Τα στοιχεία αυτά συνηγορούν σε μια μετατόπιση του εξαγωγικού ενδιαφέροντος της Τουρκίας εκτός Ευρώπης και προς την Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική.

Η ηγεσία του Υπουγείου Οικονομικών της Τουρκίας επιτέθηκε στον πρόεδρο της ΚΤτΤ κατηγορώντας τον ότι έχει πνίξει την ανάπτυξη με τη σφιχτή πολιτική που εφαρμόζει, καθώς έχει περιορίσει σημαντικά την εγχώρια κατανάλωση (μειώθηκε κατα 0,7% το 2012 έναντι αύξησης 7,7% το 2011, καθώς αυξήθηκαν σημαντικά τα επιτόκια). Παρ’ όλ’ αυτά, δια στόματος του Υπ.Οικ. Mehmet Simsek, δηλώνει αισιόδοξη ότι, θα επιτευχθεί ο στόχος του 4% της ανάπτυξης για το νέο οικονομικό έτος στηριζόμενη στην ελαστική νομισματική πολιτική και την προσδοκία της ανάκαμψης της εγχώριας ζήτησης. Επιπλέον, οι Τούρκοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι θα δεδομένα αυτά είναι μόνο θετικά, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζετααι απο παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση, γεωπολιτικές εντάσεις,, υψηλές τιμές του πετρελαίου και μια θαθειά ευρωπαϊκή ύφεση.

Αξιοσημείωτη είναι και η αντίδραση των αγορών τη Δευτέρα στην ανακοίνωση των δεδομένων της τουρκικής Οικονομίας. Οι επενδυτές απορρόφησαν τους κραδασμούς απο την ανακοίνωση των νέων στοιχείων – που ήταν χειρότερα του αναμενόμενου – αυξάνοντας κατα 0,25% των δείκτη Συναλλαγής Μετοχών της Κωνσταντινούπολης, ενώ η τούρκικη λίρα παρέμεινε σταθερή έναντι του δολλαρίου διαμορφούμενη στα 1,8059$/TRY. Ωστόσο, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, οι συνέπειες της σφιχτής νομισματικής πολιτικής της ΚΤτΤ σε συνδυασμό με τιο κλίμα διεθνούς αβεβαιότητας ίσως οδήγησαν σε μια επιβράδυνση μεγαλύτερη απο ό,τι υπολογιζόταν αρχικά. Πλέον, υπάρχουν βάσιμες αμφιβολίες σχετικά με τη σθεναρή ανάκαμψη της οικονομίας το 2013.

Οι προβλέψεις του ΔΝΤ σχετικά με την πορεία της τουρκικής Οικονομίας κάνουν λόγο για ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 3,4% για το 2013 και 4,2% για το 2014. Η Παγκόσμια Τράπεζα σε προβλέψεις της (Ιανουάριος 2013) θεωρεί επίσης ότι θα υπάρξει ανάπτυξη στο 4% για το 2013. Υπογραμμίζει το υψηλό επίπεδο του ελλείματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και την εξαρτηση απο τη βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση και δίνει ιδιαίτερο βάρος στην ενθάρρυνση της ανταγωνιστικότητας και των εγχώριων καταθέσεων μέσα απο μια Αναπτυξιακή Πολιτική στα Δάνεια. Επιπλέον προβλέπει την ενίσχυση των ενεργειακών υποδομών και την ενίσχυση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων μέσα απο τη βελτίωση της χρηματοδότησής τους και της ενεργειακης τους επάρκειας.

Τούτων δοθέντων, είναι φανερό πως η τουρκική Οικονομία βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής. Στη δίνη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης έχει να επιδείξει ανάπτυξη, κρίνεται όμως σκόπιμο να επιδείξει και αυτοσυγκράτηση και σύνεση προκειμένου να αποφύγει λάθη που οδήγησαν τις οικονομίες άλλων χωρών σε τέλμα. Αυτή η προοπτική ίσως να δικαιολογεί και την ανορθόδοξη νομισματική πολιτική της ΚΤτΤ (χαλαρή απο τον περασμένο Σεπτέμβριο). Μένει να δούμε στην πράξη αν οι πρακτικές της ΚΤτΤ και του Υπουργείου Οικονομικών θα επαληθεύσουν τις προβλέψεις ή θα οδηγήσουν σε εξελίξεις απρόβλεπτες. Το σίγουρο είναι πως οι επιδόσεις της θα συνεχισουν να μας εκπλήσουν.